De grondlegger van de Vierde Weg en de bron van het Enneagram in onze tijd, G.I Gurdjieff, heeft een codering voor de beschrijving van de aard van het Universum overgeleverd die sterk lijkt op die van de Enneasteen met de vier elementen (hoofdstuk 11). We noemen hier zijn codering, het Systeem der Waterstoffen, omdat het onmogelijk zou zijn geweest de Enneasteen te construeren zonder de door hem overgeleverde kennis. Het systeem van de Waterstoffen is overgeleverd via Ouspensky, in het boek “Op zoek naar het wonderbaarlijke”. Het systeem vormt na correctie de opmaat voor de Wet van Schaal, een van de belangrijkste wetten van het Universum. Het systeem van Gurdjieff lijkt geheel gebaseerd op dat van Pythagoras, en gaat ook uit van trilling en de vier elementen, maar gebruikt andere benamingen. Hij hanteerde voor Lucht de term Koolstof, met als kenmerk het hoogste trillingsgetal, voor Water de term Stikstof, de neutrale drager, en voor Vuur de naam Zuurstof, tezamen Waterstof ofwel Aarde opleverend, met het laagste trillingsgetal. Waterstof is de grondstof van het kernreactorproces van alle sterren en staat aan de basis van het leven. De elementen gaf hij ook een specifiek gewicht in een afwijkende volgorde, te weten:

Element	Element 4e weg	volgnummer	gewicht	betekenis
Lucht	Koolstof (C)	1	1	Actief
Water	Stikstof (N)	2	3	Katalysator
Vuur	Zuurstof (O)	3	2	Passief
Aarde	Waterstof (H)	(4)	6	Product

Tabel  b9a: Elementen in het systeem der Waterstoffen, Ouspensky/Gurdjieff (JG)

Ook het systeem der Waterstoffen bouwt voort op het octaaf. We zullen het systeem der Waterstoffen zo via een tabel afzetten tegen het systeem van de Enneasteen. Het systeem van Gurdjieff is in de onderstaande tabel B9b links gezet. Rechts is het systeem vanuit de Enneasteen weergegeven. Als we beide systemen vergelijken dan valt op dat ze afwijken. Vermoedelijk is in het systeem der Waterstoffen over het hoofd gezien dat Waterstof, in de bijbehorende terminologie, als product de koolstof van de volgende transformatie is. Maar het systeem gebruikt zuurstof in de volgende transformatie. Er zitten grove fouten in het systeem van de Waterstoffen. Dit komt omdat Gurdjieff niet drie maar vier reeksen van transformatie herkent in één octaaf. In het zelfde hoofdstuk van het boek van Ouspensky waarin het systeem der Waterstoffen wordt uitgelegd, worden intrigerend genoeg de kosmische elementen wel genoemd. Het lijkt dus alsof kenmerken van de Wet van Drie en de vier elementen door elkaar zijn gehaald. Als Gurdjieff zijn systeem postuum kon verdedigen dan zou hij de Wet van Drie omver moeten werpen.

Stap/toon	Element 4e weg	Product 4e weg	Kosmisch Element	Kosmisch Product
Do	C1		Absolute	Ether
Si	O3		Water
La	N2, C2	H6	Vuur
Interval			Aarde, Lucht	Water
Sol	O6		Water
Fa	N4, C4	H12	Vuur
Interval	O12		Aarde, Lucht	Vuur
Mi	N8, C8	H24	Water
Re	O24		Vuur
Do, interval	N16, C16	H48	Aarde, Lucht	Aarde, Lucht
Si	O48		Water
Etc	Etc	etc	etc	etc

Tabel b9b: Het systeem der Waterstoffen (JG)

Uit literatuur blijkt dat zijn meest prominente leerling Ouspensky zijn systeem niet kon volgen omdat hij het niet begreep. Dit zou, indien het systeem correct was, verbazingwekkend zijn gezien het niveau van de wetenschappelijke boeken dat Ouspensky heeft geschreven. Omdat het overgrote deel van de kennis die Gurdjieff heeft overgeleverd wel juist en verifieerbaar blijkt, en klopt met de Enneasteen, bestaat de kans dat Ouspensky het systeem der Waterstoffen verkeerd heeft overgenomen (hij heeft het overigens niet geautoriseerd). Een andere optie is dat de opbouw van de Enneasteen niet klopt, maar voorlopig houd deze betrouwbaar stand door de onderlinge controle tussen diverse bronnen van kennis.

Als we toch tot een oordeel moeten komen gezien de statuur van Gurdjieff dan grijpen we, naast de kennis van deze auteur uit andere bron, noodzakelijkerwijs terug op de bron van de leermeester. Die bron is in dit geval Pythagoras en via hem de oude Egyptenaren. Tot nu toe blijkt dat elk systeem een al dan niet opzettelijke fout bevat die alléén gecorrigeerd kan worden via strak doorberedeneren, brede kennis en inzicht in de materie. Gurdjieff heeft blijkbaar niets cadeau gegeven…